Җылы килү белән талпаннар да активлаша, алар тешләгәндә төрле авыруларны йоктырырга мөмкин.

Бездә талпан энцефалиты һәм талпан боррелиозы кебек авырулар ешрак очрый: 2024 елда Саба районында тикшерелгән талпаннарның 24% талпан боррелиозы кузгатучылар ачыкланган. 2025 елның апрелендә 12 кеше талпан тешләгән һәм талпаннарның берсендә боррелиоз кузгатучы ачыкланган.
Соңгы дистә елларда Россия Федерациясендә талпан энцефалиты буенча эпидемиологик вәзгыять киеренке кала бирә. Саба районы, Татарстан Республикасының күпчелек территорияләре кебек үк, талпан энцефалиты буенча эндемик, ягъни талпаннарның вирус белән зарарлануы югары. Талпан энцефалиты язгы-җәйге сезонлы табигый учак авыруларына керә. Кешенең йогышы талпан тешләгәндә була, азык аша күчү мөмкинлеге бар (кәҗәләрнең, сирәгрәк сыерларның чи сөтен кулланганда). Вирус зарарланган талпаннарның төкерек бизләрендә бик күп була. Талпан тешләгәндә, вирус канга эләгә һәм алга таба үзәк нерв системасы күзәнәкләренә үтеп керә, аларда авыр үзгәрешләр китереп чыгара, алар инвалидлаштыруга да китерергә мөмкин. Үлем очраклары ихтималлыгы 1 дән 25% ка кадәр тәшкил итә.
Талпан боррелиозы – озакка сузылган хроник авыру. Бу авыруда күп кенә органнар һәм системалар: тире, нерв һәм йөрәк-кан тамырлары системалары, буыннар, күзләр, бавыр һәм башкалар зарарлана.
Авыруны профилактикалау өчен иң беренче чиратта талпаннарны үзләштерүгә юл куймаска кирәк: ябык кием кулланырга (ул ачык төстә, бер төсле булырга тиеш); башыңа капюшон яки тыгыз яулык кияргә; күлмәк чалбарга тутырылырга тиеш, чалбарны аяк киеменә яки оекбашка тутырырга, талпаннарны куркыту өчен репеллентлар кулланырга, тикшерүләрне һәр 2 сәгать саен үткәрергә кирәк.
Әгәр талпан имгәнсә, түбәндәге чаралар үткәрелә: вируслы талпан энцефалитын профилактикалау максатында талпанга каршы иммуноглобулин, талпан боррелиозын профилактикалау өчен антибактериаль препаратлар кабул итү билгеләнә.
Вакытында үткәрелгән профилактик терапия талпан инфекцияләре белән авыру куркынычын сизелерлек киметә.
Әгәр дә сез тәндә талпан тапсагыз, аны алып ташлау һәм тикшерүгә җибәрү өчен кичекмәстән район үзәк хастаханәсенә яки Шәмәрдән участок хастаханәсенә табиб-хирургка яки үзәк район хастаханәсенең кабул итү бүлегенә мөрәҗәгать итәргә кирәк.
Талпанда вируслы энцефалит кузгаткыч табылуын раслый торган анализның уңай нәтиҗәсен алганда, талпан үзләштерелгәннән соң 96 сәгатьтән дә соңга калмыйча, талпанга каршы иммуноглобулин һәм алга таба диспансер иммуноглобулин кертү өчен мәҗбүри медицина иминияте полисына беркетелгән территориаль амбулатор поликлиника учреждениесенә мөрәҗәгать итәргә кирәк.
Талпанда талпан боррелиозы кузгаткыч табылуын раслый торган анализның уңай нәтиҗәсен алганда, талпан үзләштерелгәннән соң 5 көннән дә соңга калмыйча мәҗбүри медицина иминияте полисына беркетү урыны буенча территориаль амбулатор-поликлиника учреждениесенә профилактик антибактериаль дәвалау билгеләү өчен мөрәҗәгать итәргә кирәк.
Талпан тешләгәннән соң ай дәвамында үз сәламәтлегеңнең торышын игътибар белән күзәтергә кирәк - көн саен тән температурасын ике тапкыр үлчәргә, тире катламын карарга кирәк. Температура күтәрелгәндә, талпан тешләгән урында яисә тәннең теләсә кайсы урынында кызарган урын барлыкка килгәндә, медицина ярдәме сорап мөрәҗәгать итәргә кирәк. Шул ук вакытта медицина хезмәткәренә талпан тешләү факты турында хәбәр итәргә кирәк.
Саба үзәк район хастаханәсе эпидемиология табибы Фәттахова Р. З.