Сорау арты сорау туа. Өстәмә пенсия кемгә тиеш?

Кичә бу хакта Россия Пенсия фондының Татарстан буенча идарәсенең пенсия билгеләү һәм яңа­дан исәпләү бүлеге җитәк­чесе Светлана Гайдук журналистларга тәфсилләп сөй­ләде. Белгеч тә әлеге мәсьәләнең шактый четерекле булуын әйтеп узды. Яңалык, беренче чиратта, авыл хуҗалыгының үсем­лек­челек һәм терлекчелек өлкәсендә эшләп, лаеклы ялга чыгучыларга кагыла. Кешенең кимендә 30 ел эш стажы булырга тиеш. Шулай ук аның хәзер дә авылда яшәве һәм беркайда эш­ләмәве кирәк. Әлеге шартларга туры килүчеләрнең картлык буенча иминият һәм беренче, икенче төр­кем инвалидлык төрке­мен­дә булу­чы­ларның пен­сия­ләренә 1 мең 300 сум акча өстәләчәк. Ә өченче төркем инвалид­лар­ныкы бераз үз­гәрәк: аларга, пенсия яшенә җит­кәнче, ай саен 669 сум гына акча түләнә.

Авыл хуҗалыгы белгеч­лек­ләре исемлеге Россия Хөкүмәте карары белән рас­ланган. Эшләү вакыты да мөһим күрсәткеч булып тора. Әйтик, кеше 1992 ел­ның 1 гыйнварына кадәр Рос­сия Федерациясендәге колхоз-совхозлар, машина-трактор станциясе, крес­тьян­-фермер хуҗалыклары тармагындагы эшләрне баш­карган икән, кайда кем булып хезмәт куюына карамастан, әлеге исемлеккә эләгә. Мәсәлән, ул елларда колхозның ясле-бакча­сында эшләгән тәрбияче­ләргә дә, чәчтарашларга да, партком сәркатибенә дә өстәмә акча каралган. Ә районның халык мәгарифе системасында булган авыл мәктәбе укытучыларына ан­дый өс­тенлек юк.

1992 елдан соңгы чорны алсак, Россия Хөкүмәте раслаган исемлектәге белгеч­лек­ләргә генә ул сумма түләнә. Светлана Гайдук үсемлекчелек һәм терлекчелек тармагында эшләүче­ләрнең кайберсенә аерым тукталды. Болар – төрле вазифаларны башкаручы эш­челәр, мелиораторлар, агрономнар, остаханә мөдир­ләре, запас частьлар белән эш итүчеләр һәм башкалар. Җәнлек үстерү белән шө­гыльләнүчеләрне дә шулар рәтендә күрергә мөмкин икән.

Бу көннәрдә Пенсия фон­ды бүлеге хезмәт­кәрлә­ре исемлекләрне барлый. “Беркем дә читтә калмаячак һәм хаталар булмаячак”, –  дип ышандыра Пенсия фонды белгече. Республикада яшәүче 300 меңнән артык кешенең пенсия эшен кү­тәргәннәр.  Шуларның 52 меңе 30 елдан артык стажга  ия булса да, гыйнвар аеннан 50 меңенә генә 1300 сум түләнәчәк. Калган өч меңгә якыны лаеклы ялда килеш эшләвен дәвам ит­кәнлектән, аларның пен­сиясенә өстәмә акча эштән киткәннән соң гына кү­черелә башлый.

Авылларыбызда элеккеге союздаш республикалардан килеп төпләнүче­ләр дә байтак. Аларны да өстәмә акчага бәйле яңалык кызыксындырмый калмый. Тик 1992 елга кадәр исем­лектә каралган белгеч­лек­ләрдә эшләүчеләр генә шу­ңа өметләнә ала икән. Әйтик, Совет чорында Та­җик­станда сыер сауган савымчы исемлеккә кертелә. 1992 елдан соңгы вакыт исәпкә алынмый. Моны белгеч, Россия Федерация­сендә хезмәт иткән кешеләр мәнфәгатенннән чыгып эш­ләнде, дип аңлата.

26 ел стаж белән пен­сиягә чыккан кеше аннан соң да дүрт ел эшләсә, шулай ук исәпкә алына. Хезмәт килешүе төзелгән икән, ха­тын-кызның бала белән декрет ялында утырган еллары да шуңа керә. Әлеге өс­тәмә автомат рәвештә күчә, кулда өстәмә эшләүне күр­сәтүче документлар бул­маганда, Пенсия бүле­генә барып йөрергә кирәк­ми.

Авыл хуҗалыгында озак еллар эшләп, пенсиягә чык­кач, шәһәргә күченеп китү­челәр дә шактый. Яңа закон нигезендә, пенсио­нерның авылда яшәве, шунда тер­кәлүе һәм пенсия алуы ки­рәк. Шул ук вакытта әби-бабайның пропискасы шә­һәрдә, ә яшәве авылда булырга мөмкин. Аларга өс­тәмә акча бирелә, ә исәптән төшеп, шәһәргә күченеп китсә, акча килү тукталачак. Ә шәһәрдә яшәү­че, Пенсия фонды бү­легенә барып, үзенең авылда яшәячәге һәм пенсия акчасын да шунда алачагы турында гариза тапшыра ала. Бу эшне 2019 елның 25 гыйнварына ка­дәр башкарырга кирәк. Пенсионер килмәсә, 2020 елның гыйнварыннан өстә­мә түләү туктатыла. Соңрак килсә, яңадан исәплиләр. Акча гариза язганнан соң килүче икенче ай башыннан тү­ләнә. Пенсионерның пропискасы шәһәрдә булып, пенсиясе банкка күчеп бара, ә үзе авылда яши­ икән, аңа да, кайда яшәвен рас­латыр өчен, Пенсия фон­дына барырга кирәк булачак. Бу җә­һәт­тән, хат ташучылар да, җир­ле үзи­дарә хезмәткәр­ләре дә, пен­сионерның кайда яшә­ве, теркәлүе турында мәгъ­лүмат бирә ала. Кыскасы, әлеге мәсьәләдә сорау арты сорау туа. Пенсия фон­дының контакт үзәгенә дә (8(843) 279-27-27) көн саен бик күп мөрәҗәгать­ләр керә икән.

/Фәния Арсланова /

(“Ватаным Татарстан”,   /№ 183, 18.12.2018/)