Шәһәргә терәлеп торган районнарда яшәүче кешенең мал-туарга исе китми. Чөнки андый җирдә сәнәгать оешмалары күп була, халык шунда акча эшли яки көн дә шәһәргә йөреп хезмәт куя. Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгына бу мәсьәлә тынгы бирми. Министр урынбасары Ришат Хәбипов әйтүенчә, быел авыл хуҗалыгы өлкәсендә үсеш күзәтелсә дә, шәхси ярдәмче хуҗалыкларда хәлләр әллә ни сөенерлек түгел: сыерларның баш саны сизелерлек кимегән, шуның аркасында сөт тә бермә-бер әзрәк җитештерелгән.
Саннар теле белән әйтсәк, болайрак килеп чыга: авылдагы хезмәткә яраклы 420 мең кешенең нибары 71 меңе, ягъни һәр алтынчысы хуҗалык эше белән мәшгуль. Ришат Хәбипов, Балтач, Теләче, Әтнә, Кукмара районнарында һәр хуҗалыкта мал тоталар, дип мактаса, Лаеш, Биектау һәм Питрәч районнарына шелтә белдерде. Шәһәргә таю ягын карыйлар анда, дип аңлатты. Кемдер, эш эзләп, вахта белән хәтта Себергә йөри, ә кемдер, түшәмгә төкереп, олы яшьтәге әти-әнисенең пенсиясенә көн күрә. “Безнең төп бурыч – кешегә үзе яшәгән җирендә эш табып бирү”, – диде министр урынбасары.
Авыл халкының эшлекле активлыгын арттыру белән республикада Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшин шөгыльләнә. Кырык эшен кырык якка ташлап, ел ахырында ул республиканың берничә зонасында фермерлар белән очраша, аларның моң-зарын тыңлый. Казанга кайткач, парламент башлыгы, кирәкле белгечләрне җыеп, бергәләп ул проблемаларны чишү юлларын эзлиләр. Кайсы гына семинарга барса да, Фәрит Мөхәммәтшин авыл халкының картаюы һәм кимүе турында әйтми калмый. “Авылда яшәүчеләр – алар бит тарихыбызны һәм гореф-гадәтләребезне саклаучылар, буыннан-буынга тапшыручылар”, – ди ул һәрчак.
Инде классикага әйләнеп баручы проблемалардан көн кадагындагы яңа төрле сорауларны да телгә алды парламент башлыгы. Әйтик, авыл хуҗалыгы кооперациясен төзү мәсьәләсе хәзер бик актуаль. Салада үстерелгән, эшкәртелгән һәм сатылган продукциягә ышаныч та зуррак бит. Татарстанда кече хуҗалыкларга ярдәм итәр өчен акчаны кызганмыйлар. Ел саен төрле программалар һәм грантлар аша ике миллиард сум бирелә. Бу күрсәткеч буенча республикабыз – ил күләмендә беренчелектә. Җитмәсә, өч ел элек республикада шәхси ярдәмче хуҗалыкларга ярдәм күрсәтү турында закон да кабул ителде.
Эшлим дип торган кешене мәҗбүр итәсе юк. Авыл җирендә менә дигән итеп көн күрүчеләр дә шактый. Соңгы дүрт елда республикада 1,5 меңнән артык мини-ферма төзелгән, шуларның 230ы – 2018 елда. Баксаң, сыерларның баш санын арттыручыларга Авыл хуҗалыгы министрлыгы субсидия күләмен дә күбәйтергә җыена икән. Хәзер мондый ярдәмне тормышка ашыру юллары турында уйлыйлар.
Лаеш Казанның куенына диярлек сыенса да, районда, шөкер, сыер мөгрәве дә, тавык кыткылдавы да ишетелеп тора. Ит һәм сөт җитештерүдән кала, лаешлар җиләк-җимеш, суган, сарымсак, гөмбә үстереп сата, балык үрчетә.
Очрашуда кооперация турында сүз күп булды. Лаешта да моның белән шөгыльләнүчеләр һәм файдасын күрүчеләр җитәрлек. Әмма Михаил Афанасьев бу мәсьәләгә аяк чалучы проблемаларны да телгә алды. Яшелчә белән җиләк-җимешне җыю – бер хәл, аны бит әле юып, эшкәртеп, кәнфит рәвешенә дә китерергә кирәк. Өстәвенә кооперативларны ничек булдырырга кирәклеген белүче кадрларга да кытлык. Якын арада бу проблемага нокта куелыр кебек. Чөнки республика Президенты Рөстәм Миңнехановның кушуы буенча Татарстанда авыл хуҗалыгы кооперативларын үстерү белән шөгыльләнүче компетенцияләр үзәге булдырыла. Анда беренче чиратта халыкка аңлату эшләре алып барылачак.
Ришат Хәбипов авыл халкының йокысын качырган тагын бер мәсьәләгә тукталды. Билгече булганча, Россия Дәүләт Думасы депутатлары, үзмәшгуль гражданнар салым түләргә тиеш, дип әйтә килде. Андый кешеләр, әйтик, интернет аша заказ алып, өйләрендә торт, бәлеш, башка төрле ризыклар пешереп сата, кемдер репетитор булып эшли, кемдер башка төрле хезмәт күрсәтә. Төп хикмәт шунда: алар акча эшләвен эшли, әмма салым түләми, чөнки шәхси эшмәкәр булып теркәлмәгәннәр. Дума депутатлары, үзмәшгульләр салым түләргә тиеш, дигән закон проектын инде өченче укылышта кабул итте. Бу тәҗрибә 2019 елдан Россиянең дүрт төбәгендә, шул исәптән Татарстанда да кертелә. Бер караганда, авыл хезмәтчәннәре, шәхси эшмәкәр булып теркәлмәсә дә, продукция сатып, барыбер аз-маз акча эшли бит.
Министр урынбасары тынычландырырга ашыкты. Яңа закон Татарстан фермерларының акча янчыгына зыян салмаска тиеш. Чөнки шәхси ярдәмче хуҗалыклар турындагы законда аларның эшкуар булып саналмавы акка кара белән язылган.
Тагын бер проблема хөкүмәт бирә торган грантларга бәйле. Аларны алыйм дисәң, кәгазь боткасына чумарга туры килә. Җир кешесе “бюрократия” белән дус түгел шул, бу аның өчен сират күперен кичү белән бер. Шуңа да фермерлар грант алу эшен җиңеләйтүне дә сорады. Фәрит Мөхәммәтшин, бу тәкъдим белән килешеп, халыкны җир эшеннән тәмам биздермәс өчен, рөхсәт алу тәртибен җиңеләйтергә кирәк, диде.
Мондый семинар-киңәшмә тагын өч районда: Кайбычта, Спаста һәм Сарманда үтәчәк.
/Линар ЗАКИРОВ/
(“Ватаным Татарстан”, /№ 172, 28.11.2018/)
Нет комментариев