3,5 литр сөткә 1 литр бензин бирәләр

rbc.ru

Бездә бит һәрва­кыт­та да бензин йә нефть бәясе күтәрелгәнгә, йә ”кара алтын” бәясе очсызланганга карап үсә. Җир мае очсызланса, ягулык сатучылар бәя күтәреп югалтуларын каплый­лар, кыйммәтләнсә, тагын шуны ук кабатлыйлар. Нефть дәлиле башка илләр белән чагыштырып караганда бик нык аксый. ”Кара алтын” сатучы Казахстанда, мәсәлән, апрель аенда бензин очсызланган икән: безнең сумнарга күчергәч АИ-92 маркалы ягулыкның литры 30 сум да тормый. Кыйммәт чакта 30 сум 60 тиен тирәсе булган. Нефть экспортлаучы Иранда 21 майга бензин бәясе Россиядәгедән 2,53 тапкыр, Кувейтта – 2,02; Согуд Гарәб­ста­нында – 1,31; мотор ягулыгын сатып алучы Кыргызстанда да бездәгедән якынча 1,07 тапкыр арзанрак икән.

Газета хәбәрчесе чагыштырды: җир маена бәя котырып үскән һәм барреле 120 долларга якын булган 2014 елгы май аеның бу көннәрендә Казанда АИ-92 маркалы бензин 29 сум 91 тиен булган. Доллар паникасы булган көннәрдә, 2014 елның декабрь ахырында, 31 сум 70 тиен­лек бензин якканбыз. 2015 елның шушы чорында ягулык берни­кадәр очсызланган: АИ-92 бәясе Казанда – 30 сум 48 тиен. “Ватаным Татарстан” хәбәрчесенең хез­мәт хакы ул чакта хәзергедән байтак югары иде. Машинага бер литр бензин салу өчен авыл кешесе ул чакта 2 ярым литр сөт сатарга тиеш иде. Бүген шул ук күләмдә ягулык өчен 3,5 литрга якын сөт тапшырырга кирәк. 2016 елның маенда ”кара алтын” бәясе чагыштырмача тотрык­лы, доллар да арзанрак чакта бензин инде 33 сум 83 тиен булган. 2017 ел мае бәясе инде 36 сум 14 тиенгә күтәрелгән. Сөт пропорциясе белән үлчәсәк, бу – якынча 2 литр сөт дигән сүз, шуңа күрә авыл кешесе ул чактагы күтәрелешкә шың­шымаган, түзгән. Авылда чәчү барган бу көннәрдә, мотор ягулыгы аркага пычак белән кадаганда, хуҗалыклар ничек түзәргә тиеш? Тракторлар азыгы булган дизель ягулыгы бензинга караганда да кыйммәтрәк бит.

Татарстанда традицион рәвештә бензин бәяләре Идел буе федераль округындагы күршеләрдән арзанрак йөри әле. Рәсми статистика күрсәткечләре иң кыйм­мәт бензин безнең округта Киров һәм Пермь өлкәләрендә, Мари Илендә булуын дәлилли. Шуңа күрә социаль челтәр­ләрдә эленгән чекны күргәч, татарстанлылар: “Бу бездәме?” – дип шаккаталар. Шаккатмас идең, без­нең нефтьне эшкәртеп бензин ягучы белорусларда да ягулык бәясе бездә­гедән чүт кенә арзанрак. Көн­батыш бу күрше дә мотор ягулыгын Европа илләренә сатып табыш ала югыйсә. Әмма читтә кыйммәтрәк дип, үз халкын ягулык бәясе белән камчыламый.

Россия Хөкүмәте, инде ягулыкка акцизларны киметеп, бензин бәяләре ыргылышын туктатырга вәгъдә итә. Ләкин бәя тө­шәр дип вәгъдә бирми беркем дә. Бик яхшы дигәндә безгә 40-42 сумлык АИ-92­ле бензинга күнегергә туры ки­ләчәк, димәк.

Рәшит Фәтхрахманов

Солсбери табиблары нәрсә дигән?

 
Кайвакыт әңгәмә дә дөньякүләм яңа­лыкка әйләнеп куя. Әлбәттә инде, юк-бар журналистның юк кына тема буенча корылган әңгәмәсе турында сүз бармый. Би-Би-Си каналы хәбәрчесе Британиянең Солсбери шәһәре госпитале табиблары белән сөйләшергә җай табып, Россиянең баш разведка ида­рәсе элекке офицеры Сергей Скрипаль белән аның кызы Юлияне дәвалауда инглизләрнең Портон-Да­ун шәһәрен­дәге экспертларның яр­дәм­гә килүен ачыклаган.

Баксаң, Скрипальләр хас­таханәгә китерелгәч, табиблар башта, наркотик матдәне чамасын белми кулланудан аңнарын җуйганнар, дип уйлаган. Нервларны параличлый торган матдә тәэ­сирен белеп алгач кына медиклар Бри­­тания  хәрби лабораториясе белгеч­лә­ренә мөрәҗәгать иткән. Лаборатория хезмәткәрләре сынау үткәреп, иң яхшы дәвалау ысулларын тәкъдим иткән, имеш.

 
Кызык, кеше үлем түшәгендә җан бирергә ятканда, яшерен лаборатория белгечләре хәтта сынау үткәрергә вакыт тапкан! Айларга гына түгел, кайвакыт елларга да сузыла торган эш түгелме соң бу?! Ә алар агуның тәэсирен бетерә торган матдәләрне күз ачып йомганчы сынаган да табибларга Юлия белән әтисен тиз генә аякка бастыру юлларын күрсәтеп тә биргән. Хәер, шулай да булгандыр, бәлки. Бу кадәресе турында агулы матдәләр өл­кәсе яки медицина өлкәсендәге белгеч­ләр уйласын. Ә менә гади кеше өчен иң мөһиме – сатлыкҗан шпион әтисеннән аер­малы буларак, гөнаһсыз, яшь чибәр кызның бу мәхшәрдән исән-имин чыгуы. Шушы көннәрдә генә Юлиянең теплица кебегрәк бер җирдә яздырып алынган видеомөрәҗәгатен телевизор аша сериал кебек кабат-кабат карап, иленә кайта алмыйча саргайган кызны үлеп кызганган изге күңелле апа-абыйларны беләм. Ә Юлиянең туганнан-туган апасы – телевидение “йолдызы”на әйләнгән Викторияне хәтта иң караңгы авылда да таныйлардыр инде, мөгаен. Әйтәсе килгән сүзем шул: әһәмиятле-әһәмиятсез яңа­лыкларның һәммәсе диярлек телевидение ярдәмен­дә әнә шундыйрак сериалга әйләнеп бара хәзер. Шуңа күрә гади халык, йөзләрчә сериядән торган кинолардан туеп, “Пусть говорят” кебек тапшыруларны күбрәк үз итә башлады да инде. Кино бит ул – чынбарлык түгел, ә телевидение тапшыруында чын тормышны күрсәтәләр, дип. Әмма кайсы ялган, кайсы чын – анысы шул шпионнарның үзләренә генә мәгълүм...

 
Валентина Семенова

Кипрдан качарга?

 
Россия олигархларының һәм доллар миллионерларының тагын бер баш авыртуы артты: Кипр офшорында акча яшерер­гә яраткан россиялеләрдән хисапларын ябу­ны таләп итәләр.

Бу утрау иленең калын кесәле россиялеләр өчен ни дәрәҗәдә кыйммәтле булуын 2012-2013 елгы Кипр­дагы банк параличы вакытында Мәскәү җитәкчелегенең ашыгыч рәвештә ярдәмгә ташлануын искә төшерү белән аңлап була. Кремль ул чакта бу офшорны дефолттан сак­лап калу өчен байтак акча тоткан иде. Югыйсә урыс телле аксөяк катлауның байтак акчасы утраудагы банкларда бикләнеп каласы иде. Россиянең сәяси элитасы ул чакта үзен артына ут капкан кебек тотты: офшор банкларны кредитлады, сәяси сөй­ләшү­ләр өстәле артына утырды, ничек итсә итте, Кипр банкларының кан тамырларын кисүгә юл куймады. Шуннан аңлап була инде офшорларда нинди акчалар янганын. Черномырдин әйтмешли, беркайчан да булганы юк иде, менә тагын... Бу юлы Аме­риканың Финанс министрлыгы делегациясе килеп төште дә офшор банкирларга россиялеләрнең хисапларын ябарга әмер бирде. Моның Мәскәү өчен нинди яшен булуын аңлау өчен, “Коммерсантъ” газета­сының Кипрны “төп Россия офшоры” дип йөртүеннән аңларга була. Рос­си­янең иң эре табигый монополия­ләре шул утрауда теркәлгәннәр һәм акчаларын шунда сак­лыйлар дип әйтә кайбер усал телле­ләр.

Кипрда, билгеле, Россиянең “озын“ акчаларыннан бер дә баш тартмаслар иде, Ва­шингтонда шаяртмыйлар. Быелның фев­­раль аенда АКШның финанс разведкасы Латвия банкларында акча “юу” һәм кор­рупция турында доклад игълан итте. Шунда ук ул илнең ABLV банкыннан кер­темнәр кача башлады һәм банк санаулы вакытлар эчендә бөтенләйгә түнде. Кипр банкларына да АКШтан бармак янауга буйсынмасалар, шундый ук финал көтә. Хәзер Кипр банклары рос­сиялеләрнең хисапларын мәҗбүри рәвеш­тә ябалар, башка банкка күчерергә кыстыйлар. Ул гына да түгел, ачы теллеләр, озакламый бөтен дөньяда россияле акча капчыкларының хисапларына шундый ау башланачак, дип әйтәләр. Авыр хәлдә калган олигархлар акчаларын ничек коткарырлар инде? Коткара алмасалар, тагын бөтен Россия халкына аларга үз кесә­сен­нән сәдака өлеше чыгарырга туры кил­мәсме? Акча капчыклары котылу схемасын эшләп куйганнар бугай инде. Акчаны башта Россиягә кайтарырга, монда аларны ам­нистияләргә (Путинның шундый вәгъ­дәсе әлегә үз көчендә), шуннан амнистия белән чистартылган акчаны янәдән чит илгә күчерергә. Димәк, барыбер йөз миллиардлаган акча ил кесәсендә утырып калырга җыенмый.

Рәшит Фәтхрахманов

Булган ярдәмне алырга теләмиләр

 
Республикада грант алырга теләүче фермерлар саны кимегән. Бу хакта авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры урынбасары Ришат Хәбипов авыл җир­лекләре башлыклары катнашында узган семинар-киңәшмәдә хәбәр итте.

Министр урынбасары сүзләреннән аңлашылганча, авыл халкының активлыгын яңа эш башлаган фермерлар һәм гаилә фермасы төзүчеләргә бирелә торган грантлар аша да чамаларга була. Быел әлеге ике программа буенча 250шәр млн сум акча җәлеп ителгән булган. Икенче яртыеллыкта да әлеге юнәлешләрдә өс­тәмә ярдәм булырга мөмкин. 2012 елдан алып бүгенгәчә 821 фермер хуҗалыгы әлеге өстенлектән файдаланган.

Быел Идел аръягы зонасына кергән Апас районыннан – 3, Буадан – 5, Югары Осланнан – 3, Кайбычтан – 1, Кама Тамагыннан – 4, Тәтештән 3 гариза кергән. Чүп­рәледән исә бер генә фермер да катнашырга теләк белдермәгән. “Соңгы елларда Чүпрәле, Кайбыч, Тәтеш районнары фермерлары программаларда сүлпән катнаша башлады. Җирлек башлыклары  авыл халкы белән эшләп җиткерми. Авыллардагы эшлекле кешеләрне грантларга бары тик җирлек башлыклары гына җә­леп итә ала”, – диде Ришат Хәбипов Буада узган зона киңәшмәсендә.

Ни кызганыч, җиң сызганып тотынган фермерлар арасында тулы куәткә эшләп китә алмаучылар да бар. “Грант алучы­лар­ның эшләү өчен мөмкинлекләре дә бар кебек. Хисап тотасы ике ел үтүгә карамастан, кайберәүләр торакны терлек белән тутыра алмый”, – ди министр урынбасары. 

Фермерларның грант алырга атлыгып тормавы кәгазь боткасы белән дә бәй­ледер анысы. Моннан тыш авыл хуҗалыгы продукциясенә бәяләрнең тотрыклы булмавы да моңа сәбәп булып тора. Кыскасы, илдә вәзгыять үзгәрмәсә, эштән бөтенләй бизәргә туры килмәгәе.

Лилия Нурмөхәммәтова
 

(“Ватаным Татарстан”,   /№ 75, 30.05.2018/)